Het begint vaak heel onschuldig. Een jongen van zestien krijgt via Instagram een berichtje: “Wil je snel wat bijverdienen? Je hoeft alleen maar je rekening even te gebruiken. Je krijgt er €200 voor terug.” Voor hem klinkt dat als een buitenkansje. Geen krantenwijk, geen lange avonden achter de kassa, maar gewoon makkelijk geld. Wat hij op dat moment niet weet, is dat hij wordt geronseld als geldezel een pion in de wereld van witwassen en cybercriminaliteit.
In Nederland neemt het aantal jongeren dat betrokken raakt bij dit soort praktijken schrikbarend toe. Politie en banken trekken aan de bel, maar nog steeds zijn er talloze jongeren die denken: “Het zal zo’n vaart niet lopen.”
Wat is een geldezel?
Een geldezel is iemand die (meestal tegen betaling) zijn of haar bankrekening en/of pinpas ter beschikking stelt om crimineel geld door te sluizen vaak afkomstig van fraude of phishing en daarmee medeplichtig wordt aan witwassen met risico op een strafblad, geblokkeerde rekeningen en schulden.
Een verborgen wereld achter social media
De wervingspraktijken zijn vaak slim verpakt. Criminelen presenteren zichzelf als werkgevers met “leuke bijbaantjes”. Soms gaat het om advertenties op TikTok of Snapchat, soms gewoon via een klasgenoot die “een vriend” kent. Het klinkt onschuldig: je rekening wordt gebruikt voor “administratieve handelingen” of “betalingen van klanten”. Maar in werkelijkheid stroomt er gestolen geld door die rekeningen, afkomstig van online fraude of phishing.
Veel jongeren realiseren zich pas later dat ze onderdeel zijn van een keten van witwassen. Ze zien alleen dat er geld binnenkomt en dat ze daar een deel van mogen houden. De rest verdwijnt razendsnel naar andere rekeningen, vaak in het buitenland.
Waarom juist jongeren?
Jongeren zijn een makkelijke prooi. Ze hebben vaak nog weinig financiële kennis en worden sneller verleid door beloftes van snel geld. Daarbij speelt sociale druk een rol: als een vriend of klasgenoot je vraagt om “even te helpen”, voelt het lastig om nee te zeggen.
Bovendien zien jongeren zichzelf niet als criminelen. Ze denken: “Ik leen alleen mijn rekening uit, dat kan toch geen kwaad?” Maar in de ogen van de wet is er geen verschil. Wie zijn rekening beschikbaar stelt voor crimineel geld, werkt actief mee aan witwassen.
De klap komt later
Voor veel jongeren komt de klap pas als het te laat is. Hun bankrekening wordt geblokkeerd, ze krijgen een strafblad en in sommige gevallen zelfs een gevangenisstraf. Een strafblad betekent dat je later geen baan meer krijgt in de financiële sector, geen stage kunt lopen bij bepaalde bedrijven en zelfs geen hypotheek kunt aanvragen.
Een jongen van zeventien vertelde in een interview dat hij dacht een paar honderd euro te verdienen. Uiteindelijk verloor hij alles: zijn spaarrekening werd bevroren, hij kreeg een enorme schuld en zijn ouders schaamden zich diep. “Ik wilde alleen maar een nieuwe scooter kopen,” zei hij, “maar nu ben ik jaren bezig om mijn naam te zuiveren.”
Wat ouders en scholen kunnen doen
Het taboe rondom geld maakt het lastig om dit onderwerp thuis bespreekbaar te maken. Toch is dat essentieel. Ouders die regelmatig met hun kinderen praten over geld, fraude en de risico’s van social media, zien sneller signalen. Ook scholen spelen hierin een grote rol. Voorlichting over digitale veiligheid en financiële weerbaarheid kan voorkomen dat jongeren in de val trappen.
Sommige scholen werken al samen met politie en banken om workshops te geven. Daar leren jongeren hoe criminelen te werk gaan en welke gevolgen het heeft als je erin trapt. Dat soort verhalen, uit de praktijk, maken vaak meer indruk dan waarschuwingen alleen.
Samen tegen geldezels
Het probleem van geldezels onder jongeren is niet eenvoudig op te lossen. Criminelen vinden telkens nieuwe manieren om slachtoffers te benaderen. Toch kan er veel gedaan worden. Banken voeren strengere controles uit, politie richt campagnes op jongeren en ouders krijgen steeds meer informatie over hoe ze hun kinderen kunnen beschermen.
Maar de sleutel ligt bij bewustwording. Zolang jongeren begrijpen dat snel geld vaak een valstrik is, zullen ze minder snel in de fuik lopen.
Een keuze met grote gevolgen
Het beeld van de jongen die dacht snel geld te verdienen, staat symbool voor duizenden jongeren in Nederland. Eén verkeerde keuze kan jarenlange gevolgen hebben. Het uitlenen van een bankrekening lijkt misschien klein, maar het is een grote stap richting criminaliteit.
De boodschap is simpel maar krachtig: snel geld bestaat niet. En als iets te mooi lijkt om waar te zijn, dan is dat meestal ook zo.
