Het lijkt vaak onschuldig: een jongere die een gok-app downloadt “om het eens te proberen” of een sportweddenschap plaatst tijdens een voetbalwedstrijd. Toch kan dit onschuldige begin uitmonden in serieuze problemen. Gokverslaving onder jongeren is in Nederland een groeiend probleem dat door experts inmiddels wordt bestempeld als een stille crisis.
Sinds de legalisering van online gokken in oktober 2021 is de drempel lager dan ooit. Jongeren hebben via hun telefoon dag en nacht toegang tot platforms, en de belofte van snel geld maakt het extra verleidelijk. Uit onderzoek blijkt dat vooral jongeren steeds vaker hun weg vinden naar deze gokplatforms. Maar hoe groot is het probleem precies, en wat kunnen we doen om hen te beschermen?
Feiten en cijfers: hoe groot is het probleem?
Uit cijfers van het Trimbos-instituut blijkt dat ongeveer 65% van de Nederlanders van 16 jaar en ouder jaarlijks gokt. Als je loterijen niet meerekent, blijft 34% van de bevolking over die regelmatig fysiek of online gokt (Trimbos, 2023).
Opvallend is de stijging bij jongeren. Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) meldde dat onder 16- en 17-jarigen het aantal online gokkers is gestegen van 12% naar 20% in één jaar tijd (WODC, 2025). Jongvolwassenen tussen 18 en 23 jaar vormen een extra risicogroep. Hun brein is nog in ontwikkeling en gevoeliger voor risicogedrag. Niet voor niets zien instellingen voor verslavingszorg het aantal hulpvragen stijgen. In 2022 zochten bijna 1.900 mensen behandeling voor gokverslaving, in 2023 lag dat aantal alweer hoger (GZ Psychologie, 2023).
De rol van wetgeving en reclames
Met de Wet Kansspelen op Afstand (KOA) werd online gokken in 2021 legaal. Daarbij gelden strikte regels, zoals een minimumleeftijd van 18 jaar en een identificatieplicht. Toch weten jongeren die eigenlijk nog te jong zijn de platforms vaak te bereiken, bijvoorbeeld via accounts van vrienden of ouders. Bij illegale aanbieders zijn de drempels nog lager, omdat er nauwelijks controles plaatsvinden
Reclame heeft in de eerste jaren een enorme rol gespeeld. Bekende influencers en topsporters werden ingezet om gokken aantrekkelijk te maken. Voor jongeren gaf dat het signaal dat gokken normaal, stoer en zelfs winstgevend zou zijn. Sinds januari 2023 is ongerichte gokreclame verboden, maar de invloed van die eerste reclamegolf werkt nog altijd door .
Waarom jongeren zo kwetsbaar zijn
Er zijn meerdere redenen waarom jongeren zo gevoelig zijn voor gokverslaving. Ten eerste is er de biologische factor: het jongerenbrein zoekt spanning en beloning. Spellen die snelle winsten of verlies-en-winstcycli hebben, zoals slots en roulette, spelen hier direct op in.
Daarnaast is er de sociale invloed. Uit onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat jongeren vaak in aanraking komen met gokken via vrienden of sociale media, waar influencers gokapps promoten (Trimbos, 2023). Ook speelt de toegankelijkheid een rol. Een account aanmaken is eenvoudig, betalingen verlopen snel via iDEAL, en er is 24/7 toegang.
Tot slot zijn er de psychologische valkuilen. Jongeren denken vaak dat ze hun verliezen kunnen terugwinnen. Dat zogenaamde “chasing behavior” maakt dat ze langer doorgaan en meer geld verliezen.
Hoe jongeren gokken
Niet alle jongeren gokken op dezelfde manier. Een deel koopt krasloten of doet mee aan loterijen, wat vaak als onschuldig wordt gezien maar de eerste stap kan zijn. Steeds populairder zijn echter de sportweddenschappen. Jongens die voetbal volgen, zetten bijvoorbeeld geld in via apps die gekoppeld zijn aan livewedstrijden
.
Daarnaast trekken online casino’s veel jongeren. Met spellen als blackjack, roulette en slots krijgen ze directe feedback: winst of verlies. Juist die snelheid verhoogt het risico op verslaving. Vooral illegale aanbieders vormen hier een gevaar, omdat ze geen limieten of waarschuwingen hanteren.
Signalen van gokverslaving bij jongeren
Een gokverslaving ontstaat vaak ongemerkt. Ouders of leraren merken het pas op als de gevolgen zichtbaar worden. Toch zijn er signalen die al eerder alarmbellen doen rinkelen. Jongeren kunnen bijvoorbeeld steeds meer tijd besteden aan gokken, hun studie of werk verwaarlozen, of geldproblemen krijgen. Ook emotionele signalen zoals stress, schaamte of somberheid komen vaak voor.
Volgens de Scholierenmonitor van het Trimbos-instituut zijn dit belangrijke rode vlaggen om in de gaten te houden (Trimbos, 2023).
De gevolgen: meer dan alleen financiële schade
Hoewel schulden en geldproblemen vaak de eerste zichtbare gevolgen zijn, reiken de effecten van gokverslaving veel verder. Jongeren ervaren mentale klachten zoals angst, stress en soms zelfs depressie. Hun schoolprestaties lijden eronder, vriendschappen lopen stuk en er kan spanning ontstaan binnen het gezin.
Op de lange termijn kan gokverslaving leiden tot ernstige schulden, verlies van toekomstperspectief en sociaal isolement. De maatschappelijke kosten zijn hoog: niet alleen voor de jongere zelf, maar ook voor zijn of haar omgeving.
Preventie: wat werkt echt?
Het adagium blijft: voorkomen is beter dan genezen. Volgens Voorlichting op Scholen werkt educatie het best wanneer jongeren inzicht krijgen in hoe gokken werkt, welke mechanismen verslaving veroorzaken en welke risico’s eraan verbonden zijn (Voorlichting op Scholen, 2024).
Ook ouders spelen een sleutelrol. Door open gesprekken te voeren over geld, risico’s en verantwoordelijkheid, maken zij hun kinderen weerbaarder. Daarnaast zijn beleidsmaatregelen belangrijk. Het verbod op ongerichte gokreclames is een stap in de goede richting, maar strengere regels en betere handhaving blijven nodig.
Hulp en herstel
Voor jongeren die al in de problemen zijn geraakt, bestaan er gelukkig verschillende vormen van hulp. Er zijn online zelftests waarmee jongeren hun gokgedrag kunnen inschatten. Voor ernstigere gevallen bieden instellingen zoals Jellinek of andere verslavingszorgorganisaties gespecialiseerde behandelingen aan. Vaak wordt dit gecombineerd met digitale modules, waardoor de stap minder groot is.
Ook Cruks, het Centraal Register Uitsluiting Kansspelen, speelt een rol. Jongeren of hun ouders kunnen zich inschrijven om tijdelijk toegang tot goksites te blokkeren.
Ervaringsdeskundigen benadrukken dat herstel mogelijk is. Jongeren die in de schulden belandden door sportweddenschappen vertellen dat zij met therapie, financiële begeleiding en steun van hun omgeving weer grip kregen op hun leven. Zulke verhalen zijn belangrijk om hoop te bieden.
Conclusie
Gokverslaving onder jongeren is een groeiend probleem dat niet langer genegeerd kan worden. Cijfers van Trimbos en het WODC tonen aan dat steeds meer jongeren risico lopen. Hun kwetsbaarheid komt voort uit biologische, sociale en psychologische factoren, terwijl de digitale toegankelijkheid de drempel verlaagt.
Met betere voorlichting, strengere regelgeving en laagdrempelige hulp kan veel leed worden voorkomen. Het vraagt om samenwerking tussen overheid, scholen, ouders en zorginstellingen. Alleen zo kunnen we ervoor zorgen dat jongeren hun toekomst niet verspelen in een digitale gokwereld.
