Online pesten lijkt soms een probleem van “anderen”, maar cijfers laten zien dat bijna iedereen er direct of indirect mee te maken krijgt. Wereldwijd geeft één op de drie jongeren aan ooit online gepest te zijn. In Nederland en België ligt dat percentage nauwelijks lager.
Wat opvalt, is dat veel slachtoffers niet durven te praten over wat ze meemaken. Ze schamen zich, of ze zijn bang dat het alleen maar erger wordt als ze iemand in vertrouwen nemen.
Dat maakt het extra belangrijk om een omgeving te creëren waarin kinderen, tieners en ook volwassenen zich veilig voelen om wél hun verhaal te delen. Want zwijgen versterkt de macht van de pesters.
Wat is online pesten (cyberpesten)?
Online pesten, ook wel cyberpesten genoemd, is het opzettelijk lastigvallen, beledigen, bedreigen of buitensluiten van iemand via digitale middelen zoals sociale media, WhatsApp, e-mail of online games. Het kan bestaan uit scheldpartijen, het verspreiden van roddels, het delen van privégegevens of het constant intimideren van een slachtoffer.
Wie worden het meest slachtoffer van online pesten?
Online pesten kan iedereen overkomen. Toch zijn jongeren opvallend vaak het doelwit, vooral omdat zij veel tijd doorbrengen op sociale media en online games. Studenten en scholieren voelen de druk om erbij te horen, waardoor digitale pesterijen extra hard aankomen.
Maar ook volwassenen krijgen ermee te maken. Denk aan werknemers die via e-mail of interne chatprogramma’s of whatsapp groepen worden buitengesloten, of aan mensen die in online communities worden aangevallen om hun mening of achtergrond. En dan zijn er nog kwetsbare groepen zoals minderheden of mensen met een beperking die vaak disproportioneel geraakt worden.
Herkennen van online pesten
Als ouder, docent of vriend kun je online pesten niet altijd direct zien. Toch zijn er signalen. Een kind dat ineens niet meer op zijn telefoon wil kijken, of juist obsessief online is, kan iets verbergen. Plotselinge veranderingen in humeur, slechtere schoolresultaten of sociale terugtrekking zijn vaak tekenen dat er iets speelt.
Bij volwassenen is het soms subtieler. Ze kunnen stiller worden in groepsgesprekken of zelfs overwegen om helemaal offline te gaan. Ook dat kan wijzen op een nare ervaring online.
Hoe kun je kinderen en anderen helpen die online gepest worden?
Wanneer iemand online gepest wordt, is de eerste neiging vaak om advies te geven als: “negeer het gewoon” of “zet je telefoon uit”. Maar zo eenvoudig is het niet. Voor een slachtoffer voelt het alsof de hele wereld meekijkt. Het vraagt om steun, geduld en begrip.
Het allerbelangrijkste is luisteren zonder oordeel. Laat het kind of de volwassene zelf vertellen wat er speelt. Reageer niet direct met oplossingen, maar erken eerst hun gevoelens: “Dat klinkt heel naar, ik snap dat dit je pijn doet.” Vaak geeft dat al een gevoel van verlichting.
Daarna kun je samen praktische stappen zetten. Bewaar bewijzen van het pesten screenshots en berichten kunnen later nodig zijn. Bespreek ook de mogelijkheden om pesters te blokkeren of te rapporteren op sociale media. Veel kinderen weten niet hoe ze dat moeten doen, dus het helpt als je samen achter de computer gaat zitten en het stap voor stap bekijkt.
Daarnaast is het goed om iemand eraan te herinneren dat hij of zij niet alleen staat. Spreek met leraren, een mentor of een vertrouwenspersoon. Soms is professionele hulp van een psycholoog nodig, zeker wanneer de impact groot is. En vergeet niet om ook positieve ervaringen te versterken: moedig het kind aan om leuke activiteiten te doen, tijd door te brengen met vrienden die wél steun bieden, en offline zelfvertrouwen op te bouwen.
De rol van social media en scholen
Socialmediaplatforms hebben tegenwoordig meer mogelijkheden om pesten te rapporteren en accounts te blokkeren. Toch ligt de verantwoordelijkheid niet alleen bij hen. Scholen spelen een enorme rol. Door openlijk met leerlingen te praten over online gedrag, empathie en respect, kan veel ellende voorkomen worden.
Een goed klasgesprek kan wonderen doen. Wanneer kinderen leren inzien dat hun woorden online evenveel kracht hebben als in het echt, wordt de kans kleiner dat ze anderen pijn doen.
Wat kunnen we samen doen?
Online pesten verdwijnt niet vanzelf. Het vraagt om een gezamenlijke aanpak van ouders, leerkrachten, werkgevers en sociale netwerken. Maar vooral vraagt het om een cultuur waarin praten over problemen normaal is. Wanneer kinderen weten dat ze gehoord worden, wanneer volwassenen begrijpen dat ze er niet alleen voor staan, en wanneer pesters merken dat hun gedrag niet getolereerd wordt, kan de balans verschuiven.
Een dag uit het leven van een slachtoffer van online pesten
Stel je een meisje van 14 jaar voor, laten we haar Sara noemen. Sara is een vrolijke tiener, altijd actief op sociale media. Ze deelt foto’s van haar hond, maakt TikToks met vriendinnen en is lid van meerdere WhatsApp-groepen.
Maar op een dag verandert alles. In de groepsapp verschijnen gemene opmerkingen: “Wat heb je rare kleren aan.” Eerst probeert ze erom te lachen, maar al snel volgen meer berichten: bewerkte foto’s waarop ze belachelijk wordt gemaakt, en zelfs een anonieme account op Instagram die haar constant kleineert.
Voor Sara voelt het alsof de muren op haar afkomen. Ze schaamt zich, maar durft niets te zeggen. Zelfs tijdens het avondeten glimlacht ze dapper, terwijl haar telefoon trilt met nieuwe vernederende berichten. Ze wil hem uitzetten, maar is ook bang om iets te missen.
Dit verhaal is helaas geen uitzondering. Het laat zien hoe pijnlijk online pesten kan zijn: het stopt niet na school, maar gaat mee naar huis, mee naar bed en mee in het hoofd van het slachtoffer.
Waarom online pesten zo zwaar drukt op jongeren
Jongeren groeien op in een wereld waar hun identiteit steeds meer online zichtbaar is. Een like op Instagram voelt als een schouderklopje, een gemene opmerking als een messteek. Anders dan vroeger, waar pesten vaak beperkt bleef tot schooluren, is online pesten constant aanwezig.
Een belangrijk verschil is ook dat online pesten vaak publiekelijk gebeurt. Waar een roddel vroeger binnen een klas bleef, kan een foto of bericht nu honderden keren gedeeld worden. Het idee dat “iedereen het gezien heeft” maakt de schaamte en pijn vele malen groter.
Daarom is het zo belangrijk dat we online pesten niet bagatelliseren als “plagerijtjes”. De emotionele schade kan enorm zijn, met gevolgen die jaren blijven hangen.
Hoe ouders kunnen helpen: verbinding boven controle
Veel ouders vragen zich af: “Moet ik mijn kind dan constant controleren online?” Het antwoord is genuanceerd. Natuurlijk is het goed om af en toe mee te kijken en afspraken te maken over schermtijd en socialmediagebruik. Maar nog belangrijker is de verbinding met je kind.
Een kind dat weet dat het altijd terechtkan bij zijn ouders, durft sneller te praten wanneer er iets misgaat. Stel open vragen, zoals:
“Hoe gaat het in je groepsapp deze week?”
“Heb je nog leuke dingen gezien op Insta of TikTok?”
“Zijn er dingen online die je lastig vindt?”
Door interesse te tonen zonder direct te oordelen, laat je zien dat je een veilige haven bent. Als kinderen het gevoel hebben dat hun telefoon wordt afgepakt zodra ze vertellen over pesten, zullen ze sneller zwijgen. Vertrouwen is dus belangrijker dan strenge regels.
Hoe je een kind sterker maakt tegen online pesten
Naast het ingrijpen in acute situaties, kun je kinderen ook weerbaarder maken tegen online pesten. Dat betekent niet dat ze de schuld dragen, maar dat ze leren steviger in hun schoenen te staan.
- Zelfvertrouwen opbouwen: Moedig je kind aan om talenten en hobby’s te ontwikkelen buiten het scherm. Een kind dat trots is op zichzelf, kan pesterijen beter relativeren.
- Leren grenzen stellen: Bespreek samen hoe je iemand kunt blokkeren of melden. Door te weten dat er opties zijn, voelen kinderen zich minder machteloos.
- Digitale geletterdheid: Leer je kind over privacy, sterke wachtwoorden en het belang van voorzichtig omgaan met persoonlijke informatie.
Dit soort gesprekken zijn net zo belangrijk als leren fietsen of huiswerk maken.
De onzichtbare gevolgen bij volwassenen
Hoewel de meeste aandacht naar jongeren gaat, worden ook volwassenen steeds vaker slachtoffer van online pesten. Denk aan collega’s die via werk-chats worden buitengesloten, of mensen die op LinkedIn of Twitter (X) publiekelijk worden aangevallen.
Een voorbeeld: Mark, 32 jaar, werkt in de IT-sector. Hij werd online aangevallen nadat hij een mening deelde over een technische discussie. Binnen enkele dagen kreeg hij honderden haatberichten, variërend van spottende opmerkingen tot bedreigingen. Mark trok zich terug, durfde niets meer te posten en overwoog zelfs zijn carrièrepad te veranderen.
Dit laat zien dat online pesten ook professionele levens kan verwoesten. Het is dus niet “iets voor kinderen” – het raakt iedereen die online actief is.
Wat te doen als je iemand kent die online gepest wordt?
Misschien ken jij zelf iemand die online gepest wordt. Dat kan een vriend, collega of klasgenoot zijn. De vraag is vaak: wat kun je doen?
Het begint klein: laat merken dat je er bent. Stuur een berichtje, bel op, of loop gewoon even langs. Een simpele zin als: “Ik zie dat je het moeilijk hebt, wil je erover praten?” kan een wereld van verschil maken.
Daarnaast kun je praktisch helpen: samen meldingen maken, bewijzen opslaan of de pesters blokkeren. Maar bovenal is je aanwezigheid belangrijker dan welke technische actie dan ook. Slachtoffers voelen zich vaak geïsoleerd, alsof niemand hen begrijpt. Het doorbreken van die eenzaamheid is misschien wel de krachtigste vorm van hulp.
Online pesten en de wet: waarom aangifte soms noodzakelijk is
Veel mensen weten niet dat online pesten onder bepaalde omstandigheden strafbaar is. Bedreigingen, smaad en laster, identiteitsfraude of het verspreiden van naaktbeelden zonder toestemming vallen onder de wet.
Toch aarzelen slachtoffers vaak om naar de politie te stappen. Ze denken dat het niet serieus genomen zal worden of dat er toch niets verandert. Maar aangifte doen kan juist belangrijk zijn om herhaling te voorkomen en een duidelijke grens te trekken.
Ouders kunnen hun kinderen hierbij begeleiden. Soms helpt het al om samen met de politie een gesprek te voeren, zodat het kind voelt dat er echte steun is.
Hulp en advies bij online pesten
Wordt je kind ernstig online gepest, of is er sprake van online shaming of sextortion? Dan is het belangrijk om snel de juiste hulp in te schakelen. Er bestaan verschillende organisaties en websites waar je terecht kunt voor advies en ondersteuning die passen bij jullie situatie:
Meldknop.nl – voor meldingen en praktische tips over wat je kunt doen.
Helpwanted.nl – specialistische hulp en advies bij online seksuele intimidatie en misbruik.
Pestweb.nl – informatie en ondersteuning bij pestproblemen, speciaal voor kinderen en jongeren.
De Kindertelefoon / Oudertelefoon – een luisterend oor en praktische adviezen, anoniem en gratis bereikbaar. 0800 0432
@Vraaghetdepolitie – een Instagram-account waar jongeren rechtstreeks vragen kunnen stellen aan de politie.
Specifieke hulp bij gedeelde beelden: Take It Down
Is er zonder toestemming een naaktfoto of -filmpje van je kind verspreid? Dan kun je terecht bij Take It Down.
Deze gratis dienst helpt om de verdere verspreiding van seksueel expliciet beeldmateriaal te stoppen. Je hoeft de beelden niet naar iemand door te sturen en je kunt volledig anoniem blijven. Take It Down werkt samen met platforms die vrijwillig meedoen, en kan helpen om het materiaal te verwijderen van openbare en niet-versleutelde websites.
Een toekomst met meer bewustzijn en respect
Er is hoop. Steeds meer scholen, bedrijven en organisaties zetten zich actief in tegen online pesten. Campagnes, workshops en bewustwordingsdagen zorgen ervoor dat jongeren en volwassenen beter begrijpen wat de impact is van hun online gedrag.
Technologiebedrijven investeren in betere algoritmes die pesterijen sneller opsporen en verwijderen. Toch blijft de menselijke factor essentieel. Want uiteindelijk begint verandering bij onszelf – in hoe we met elkaar omgaan, zowel offline als online.
Veelgestelde vragen over online pesten
1. Wat kan ik doen als mijn kind niet wil praten over online pesten?
Blijf geduldig en creëer momenten van vertrouwen. Soms helpt het om tijdens een autorit of wandeling voorzichtig te vragen hoe het gaat. Geef ruimte en forceer niets.
2. Helpt het om de telefoon af te pakken van een kind dat gepest wordt?
Meestal niet. Het geeft het gevoel dat ze gestraft worden voor iets waar ze niets aan kunnen doen. Beter is om samen te kijken naar oplossingen en steun te bieden.
3. Hoe kunnen leraren een verschil maken bij online pesten?
Door pesten bespreekbaar te maken in de klas, digitale vaardigheden te onderwijzen en duidelijke protocollen te hebben wanneer leerlingen slachtoffer worden.
4. Wat zijn signalen dat iemand ernstige schade ervaart door online pesten?
Teruggetrokken gedrag, depressieve gedachten, slaapproblemen, paniekaanvallen of uitspraken als “ik wil niet meer leven”. Dit zijn alarmsignalen waarvoor direct hulp nodig is.
5. Zijn er internationale verschillen in hoe online pesten wordt aangepakt?
Ja, sommige landen hebben strengere wetten en campagnes. In Scandinavië bijvoorbeeld wordt cyberpesten actief gekoppeld aan onderwijsprogramma’s, terwijl in Nederland de nadruk meer ligt op bewustwording en meldpunten.
6. Wat kan ik doen als ik zelf getuige ben van online pesten?
Grijp in. Steun het slachtoffer, meld het gedrag en laat de pester weten dat dit niet getolereerd wordt. Stil blijven kijken versterkt de pesters.
Niemand hoeft alleen te strijden
Online pesten is pijnlijk, ingrijpend en vaak onzichtbaar voor de buitenwereld. Maar door verhalen te delen, bewustzijn te vergroten en actief steun te bieden, kunnen we de cirkel doorbreken.
Of je nu ouder bent, leraar, vriend of collega – jouw rol kan het verschil maken. Een luisterend oor, een bemoedigend woord, of het aandringen op hulp kan iemand redden uit een donkere periode.
Samen kunnen we een digitale omgeving creëren waar respect, empathie en veiligheid de norm zijn. Want één ding is zeker: niemand hoeft alleen te strijden tegen online pesten.
