Wat is socialmedia verslaving?

Wat is socialmedia verslaving?

Socialmedia verslaving is een vorm van internetverslaving waarbij iemand overmatig bezig is met platforms als Instagram, TikTok, Facebook, Snapchat of X (voorheen Twitter). Het draait om de drang om constant meldingen te checken, te scrollen of nieuwe content te posten.

Deze verslaving wordt gekenmerkt door controleverlies: mensen gebruiken social media vaker en langer dan ze van plan zijn, en voelen zich ongemakkelijk als ze geen toegang hebben tot hun mobiele telefoon of apps.

Hoe werkt het?

Sociale media zijn ontworpen om verslavend te werken. Likes, reacties en notificaties activeren het beloningssysteem in het brein en geven een kortstondig gevoel van waardering of verbinding. Daardoor wil je steeds opnieuw terugkeren naar de app.

Gebruikers raken gewend aan de constante stroom van prikkels, waardoor het lastig wordt om ermee te stoppen. De hersenen gaan het gebruik zelfs als noodzakelijk ervaren, wat kan leiden tot stress of onrust bij afwezigheid van de apps.

Waarvoor wordt het gebruikt?

Social media worden gebruikt om:

• Contact te houden met vrienden en familie
• Informatie en nieuws te volgen
• Zichzelf te uiten of te profileren
• Vermaak te zoeken (korte video's, memes, trends)

Bij een verslaving slaat dit gebruik door, en wordt het een manier om negatieve emoties te vermijden of verveling op te vullen.

Wat zijn de voordelen en nadelen?

Voordelen (bij normaal gebruik):

• Sociale verbondenheid
• Informatie en inspiratie
• Mogelijkheid tot zelfexpressie

Nadelen (bij overmatig gebruik):

• Slaapproblemen door laat scrollen
• Verminderde concentratie of productiviteit
• Angstgevoelens of depressieve klachten
• Onrealistisch zelfbeeld door sociale vergelijking

Welke soorten zijn er?

Er zijn verschillende vormen van socialmedia verslaving, afhankelijk van het platform en het gedrag:

• Scrollverslaving: Urenlang doelloos scrollen door content.
• Postdrang: Constant de behoefte voelen om iets te delen.
• Like-afhankelijkheid: Zelfwaarde koppelen aan het aantal reacties of likes.
• FOMO (Fear of Missing Out): Angst om iets te missen op sociale media.

Voorbeelden of toepassingen

Voorbeeld 1:
Een tiener checkt elke paar minuten zijn telefoon om te zien hoeveel likes een nieuwe post heeft, en voelt zich somber bij weinig reacties.

Voorbeeld 2:
Iemand blijft tot diep in de nacht op TikTok scrollen en is daardoor overdag vermoeid en minder productief.

Veelgestelde vragen

Hoe weet ik of ik verslaafd ben aan social media?
Als je sociale media gebruikt ondanks negatieve gevolgen en het moeilijk vindt om te minderen, kan er sprake zijn van verslaving.

Wat helpt tegen socialmedia verslaving?
Installeer apps die je gebruik bijhouden, stel limieten in, schakel meldingen uit en plan vaste offline momenten.

Is socialmedia verslaving ernstig?
Als het je dagelijks leven belemmert, kan het serieus zijn. Hulp van een coach, psycholoog of digitale detox-programma kan effectief zijn.